روشی آسان برای تشخیص وابستگی شدید به نیکوتین در افراد سیگاری

مقدمه:  یکی از مهم ترین موارد برنامه های کنترل دخانیات سامان دهی اجرای برنامه های ترک دخانیات در سطح عموم جامعه است. در اجرای برنامه های درمانی ترک سیگار استفاده از داروهای جایگزین نیکوتین نیز از توصیه های ثبت شده و مفید است. از این رو برای انتخاب روش درمانی مناسب شناخت و تشخیص مقدار وابستگی به نیکوتین سیگار در این افراد ضروری می باشد و بدین منظور معمولاً از آزمون فاگرشتروم استفاده می گردد. برای اولین بار در کشور و برای دستیابی آسان تری برای تشخیص وابستگی به سیگار محققین این مطالعه را طراحی نمودند. روش کـار: این مطالعه به صورت مقطعی و توصیفی بین سال های 1385 و 1387 در کلینیک ترک سیگار مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی صورت گرفته است. کلیه افراد سیگاری مراجعه کننده جهت درمان ترک سیگار در این دوره زمانی از نظر وابستگی به نیکوتین از طریق انجام آزمون تحمل فاگرشتروم مورد ارزیابی قرار گرفته اند. این افراد توسط پزشک واحد ارزیابی شده و طی یک برنامه 4 جلسه ای هفتگی توصیه های درمانی مناسب شامل داروهای نیکوتینی و غیرنیکوتینی و رفتاردرمانی برای هر یک صورت گرفته است. در انتها افرادی که موفق به ترک شده اند در 2 نوبت 6 و 12 ماهه مورد پیگیری قرار گرفته اند. یافته ها: 822 نفر شامل 590 مرد (72%) و 232 زن (28%) با میانگین سنی 13± 5/42 و محدوده سنی 18 تا 86 سالگی و فراوانی 527 نفر (71%) متأهل در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته اند. نمره خام آزمون تحمل فاگرشتروم در 754 نفر از این افراد با میانگین 6/2± 8/5 و محدوده صفر تا 10 (صفر، 4% و 10، 6%) و میانه 5 و نما 8 (106 نفر، 05/14%) به دست آمد و از نظر نمره رتبه ای 218 (29%) در محدوده کمتر از 4 (وابستگی ضعیف)، 286 نفر (38%) در محدوده 7 -5 (وابستگی متوسط) و 250 نفر (33%) در محدوده 10 -8 (وابستگی شدید) قرار دارند. ضریب همبستگی پیرسون بین نمره کلی آزمون و زمان زودتر سیگار کشیدن در اوایل صبح 82/0 می باشد. همچنین در بررسی a کرونباخ حذف سؤال اول بیشترین تأثیر (10/0-) را در نتیجه آزمون دارد. نتیجه گیری: مصرف سیگار در 5 دقیقه اول صبح نشان دهنده وابستگی شدید فرد به نیکوتین سیگار است.